We illustreren antimicrobiële resistentie
Velkommen til den fulde historie
Er is een wereld in en om ons heen, onzichtbaar, oud en levend. Een universum van microben die ons helpen voedsel te verteren, onze huid beschermen en ecosystemen in balans houden. De meeste leven in harmonie met ons, maar sommige kunnen ziekten veroorzaken. En zoals alle levensvormen passen ze zich aan om te overleven. Wanneer ze bestand worden tegen de medicijnen die bedoeld zijn om ze te stoppen, staan we voor een van de grootste gezondheidsuitdagingen van deze tijd: antimicrobiële resistentie (AMR).
Antibiotica en andere antimicrobiële middelen behoren tot de meest opmerkelijke ontdekkingen van de mensheid. Ze veranderden de loop van de geschiedenis door dodelijke infecties behandelbaar te maken, operaties veilig te maken en ervoor te zorgen dat wij en onze dieren langer leven. Maar hoe meer we ze gebruiken – en misbruiken – hoe sneller we hun genezende kracht verliezen. Deze onzichtbare verandering vindt overal plaats: in ziekenhuizen en huizen, op boerderijen, in rivieren en in de bodem onder onze voeten.
Maar dit is geen verhaal van angst. Het is er een van bewustwording, zorg en verbondenheid. AMR herinnert ons eraan dat de gezondheid van mens, dier en milieu onlosmakelijk met elkaar verbonden is. Elke handeling – handen wassen, huisdieren vaccineren, antibiotica alleen gebruiken als het echt nodig is, of ze correct afvoeren – helpt het evenwicht te beschermen.
Waar gaat deze campagne over?
Deze campagne is een uitnodiging om beter te kijken: om de schoonheid van een gebalanceerde microbenwereld te ontdekken en de kracht die we hebben om deze te behouden.
“Sketching Antimicrobial Resistance” brengt 30 illustratoren uit 30 Europese landen samen om bewustzijn te creëren rond AMR, door kunst en wetenschap te combineren. Elke illustratie en boodschap vertelt een deel van een gezamenlijk verhaal, een verhaal dat van ons allemaal is: het belang van het behoud van werkzame antimicrobiële middelen. De kunstwerken benadrukken hoe belangrijk het is om geneesmiddelen op verantwoorde wijze te gebruiken bij mensen en dieren, hygiëne en vaccinatie te bevorderen of medicijnen correct weg te gooien om de verspreiding van AMR in het milieu te beperken en de impact op ons dagelijks leven te verminderen.
Zorg dragen voor onze antibiotica betekent zorg dragen voor het leven zelf.
De illustraties
Antibiotica en andere antimikrobiële middelen behoren tot de grootste prestaties van de mensheid. Deze kostbare medicijnen hebben zowel mensen als dieren geholpen om langer, gezonder te leven. Maar ze verliezen hun effectiviteit. Hoe meer mensen begrijpen waarom, hoe meer we samen kunnen doen om hun kracht te behouden. Door te delen wat we weten en verantwoord gebruik te ondersteunen, helpen we ervoor te zorgen dat deze levensreddende middelen effectief blijven — voor onszelf, voor toekomstige generaties en voor de planeet. Word lid van de wereldwijde gemeenschap van AMR‑Symbool ambassadeurs! LIEF VOOR ONZE ANTIBIOTICA!
Het geïllustreerde album
Een andere manier om het verhaal van AMR te vertellen: visueel, dichtbij en boeiend. Een krachtige bron voor onderwijs, evenementen en bewustmakingsactiviteiten, en een betekenisvol cadeau om het belang van het behoud van antimicrobiële kracht te delen.
Ook beschikbaar in digitale vorm.
De tentoonstelling
Vergezeld van een audiogids bieden de tentoonstellingen een creatieve manier om antimicrobiële resistentie zichtbaar en toegankelijk te maken voor iedereen in openbare ruimtes.
De microbiële wereld is divers
“Het diverse ecosysteem van microben dat overal om ons heen en in ons leeft, is onzichtbaar voor het blote oog. De meeste spelen een belangrijke rol bij onze bescherming en bij het behoud van het evenwicht in de wereld, maar sommige kunnen veranderen in gevaarlijke microben die infecties veroorzaken. Dit werk is een uitnodiging om te beseffen dat ook wij, als diverse mensen, elk onze rol te spelen hebben om balans en harmonie te bewaren.” /em>
Ashwin Chacko (Ireland)
Wat zijn antimicrobiële middelen en waarvoor dienen ze?
“Ik wil de aandacht vestigen op de dingen die we in het dagelijks leven vaak als vanzelfsprekend beschouwen. Net zoals elektriciteit in onze huizen waren antimicrobiële middelen iets wat men zich iets meer dan honderd jaar geleden nog niet kon voorstellen. Ziekten die vroeger dodelijk en onvermijdelijk leken, zijn vandaag grotendeels behandelbaar. Daarom nodig ik de toeschouwer uit om even stil te staan, zich onder te dompelen in deze kleurrijke en diverse wereld, en na te denken over de onzichtbare helpers die dit alles mogelijk maken.”
Wat is antimicrobiële resistentie (AMR)?
“Stel je een microbe voor die zo sterk is dat geen enkel medicijn ertegen opgewassen is. Dat is antimicrobiële resistentie (AMR). Sommige microben, vaak ‘superbacteriën’ genoemd, reageren niet langer op behandelingen en maken zelfs eenvoudige infecties tot een ernstig probleem voor onze gezondheid en onze gezondheidszorg. En het verontrustende is: ze zijn al onder ons. Het is aan ons allemaal om nieuwsgierig te blijven, ons te informeren en te helpen voorkomen dat dit probleem zich verder verspreidt.”
Hoe ontwikkelt AMR zich?
“De illustratie toont op eenvoudige wijze hoe bacteriën en microben muteren om te kunnen overleven. De uitwisseling van DNA leidt tot het ontstaan van een nieuwe, antibioticaresistente bacterie (zichtbaar binnen de menselijke silhouet) — de enige die overleeft, ondanks de geopende capsule die geen effect meer heeft.”
Een natuurlijk proces dat door de mens wordt versneld
Antimicrobiële resistentie is een natuurlijk verschijnsel, maar onze handelingen versnellen het proces. Antibiotica en andere antimicrobiële middelen worden vaak verkeerd gebruikt bij mensen, dieren en planten. Hoe vaker we ze gebruiken, hoe meer kansen we bacteriën en andere microben geven om resistent te worden.
Betekent dit dat we moeten stoppen met het gebruik van antibiotica? Absoluut niet — maar het betekent wel dat we ze alleen mogen gebruiken wanneer dat echt nodig is, en altijd onder professioneel advies.
Hoe verspreidt resistentie zich?
“Antimicrobiële resistentie kent geen grenzen. Als mensen zijn we ons daar niet altijd van bewust. Maar wie goed kijkt naar de beelden en de kleuren, ziet microben die zich verplaatsen door de lucht, het water, afval en dieren…”
One Health Wereld
“Mensen vergeten vaak dat ze leven in een ecosysteem waarin elk dier, elke plant en elke persoon dezelfde hulpbronnen deelt. Wij maken net zo goed deel uit van deze wereld als zij van ons.
Onze gezondheid en ons welzijn zijn nauw verbonden met de natuur en alle levende wezens om ons heen. Deze illustratie herinnert ons er op zachte wijze aan dat we onze planeet moeten waarderen en in harmonie met haar moeten leven, in plaats van haar eindeloos uit te putten en te vervuilen.”
AMR bedreigt de wereldgezondheid
“Het lichaam van deze vrouw fungeert als een weegschaal — een symbool van de mondiale dreiging die ons allemaal treft. Terwijl haar lichaam doordrongen is van antimicrobiële middelen, worden de bacteriën sterker, ontwikkelen ze resistentie en ondermijnen ze haar gezondheid — en de onze.”
AMR ondermijnt de vooruitgang van de moderne geneeskunde
“Stel je een wereld voor zonder moderne geneeskunde… het zou een trieste wereld zijn.
In de illustratie zijn symbolische beelden van het leven te zien — bloeiende bloemen en vlinders die hergeboorte uitdrukken. Ook de dood, de kwetsbaarheid van het leven, gebroken medische instrumenten en een zandloper die de urgentie van beslissingen benadrukt, want elke keuze kost tijd en levens.
Door twee contrasterende ruimtes te tonen — licht en duisternis, hoop en angst — wil dit werk bewustwording creëren rond antimicrobiële resistentie. Het toont dit niet enkel als een biologisch verschijnsel, maar als een ernstige bedreiging voor de medische vooruitgang, levensreddende behandelingen, routineprocedures en de wereldgezondheid.”
AMR zet druk op gezondheidszorgsystemen en economieën
“Het gewicht van de resistentie. Een golf van geneesmiddelen en middelen beweegt zich voort en drukt tegen de fragiele muren van ziekenhuizen. Elke behandeling, elke poging tot genezing, elke strijd tegen resistentie heeft zijn prijs.
Achter elk herstel schuilen tijd, middelen en het stille werk van mensen die levens redden. Naarmate resistentie toeneemt, duurt het herstel langer, en raakt het evenwicht tussen zorg en kosten uit balans, waardoor de structuur van de gezondheidszorg onder druk komt te staan. Het kwetsbare licht van deze last raakt ons allemaal — in ziekenhuizen, thuis, in het onzichtbare ritme van het dagelijks leven. Dat licht beschermen betekent het leven zelf beschermen.”
AMR schaadt de diergezondheid en het dierenwelzijn
“Er bestaat een diepe band tussen mensen en landbouwhuisdieren, gebaseerd op wederzijdse afhankelijkheid. De essentie van deze relatie ligt in onze aandacht — het vermogen om de behoeften van dieren waar te nemen en te begrijpen.
Deze illustratie toont een mens die op gelijke voet met de dieren staat, hun blik beantwoordt en zich bewust is dat zijn eigen bestaan onlosmakelijk met die van hen verbonden is.”
AMR brengt de voedselzekerheid in gevaar
“De dominometafoor laat zien hoe antimicrobiële resistentie de hele voedselketen kan ontwrichten. Wanneer resistentie ontstaat, breidt de impact zich uit — van voedselproductie tot de maaltijden op onze tafels. Het vallende steentje benadrukt dat een ongecontroleerde AMR gaten kan slaan in de mondiale voedselvoorziening en zo de voedselzekerheid en het welzijn van miljarden mensen bedreigt. Deze kettingreactie toont aan hoe kwetsbaar het systeem is: zodra één steen valt, volgen de andere snel.”
AMR treft ook onze huisdieren
“We houden van onze huisdieren, ze zijn als familie voor ons! Hoe intensiever we samenleven met onze huisdieren, hoe meer aandacht we moeten besteden aan hygiëne. Deze illustratie laat op verschillende manieren zien hoe we emotioneel en fysiek verbonden zijn met onze huisdieren. Hierdoor kunnen resistente microben gemakkelijk tussen ons heen en weer bewegen.”
AMR verspreidt zich in de natuur
“Mijn handgeschilderde acrylillustratie benadrukt zowel de onschuld en zuiverheid van de natuur als haar kwetsbaarheid tegenover antimicrobiële resistentie. Ze toont hoe menselijke activiteiten en de verkeerde verwijdering van farmaceutisch afval op stille wijze resistente microben in ons milieu kunnen verspreiden.”
AMR bereikt zelfs de meest afgelegen plekken
“We beschouwen de wildernis vaak als een afgesloten, zelfstandig systeem dat niet verbonden is met ons drukke leven in steden en woningen. We vergeten hoezeer we allemaal met elkaar verbonden zijn op het vlak van gezondheid — alsof er afzonderlijke levenscirkels bestaan die naast elkaar bestaan zonder elkaar ooit te raken.
Het beeld van een sneeuwbol roept iets op dat lijkt op een gesloten organisme, een omgeving die we op het eerste gezicht niet kunnen betreden of veranderen. Maar zodra we de bol schudden, brengen we de sneeuwvlokken in beweging — een invloed van buitenaf. Ik heb de sneeuwbol gebarsten afgebeeld om te tonen dat deze ecosystemen in werkelijkheid niet zo gescheiden zijn als ze lijken.”
Antimicrobiële middelen zijn waardevol en moeten zorgvuldig worden gebruikt
“In deze illustratie wordt het antibioticum voorgesteld als een meesterwerk dat in een museum wordt tentoongesteld, net als de Mona Lisa in het Louvre. Mensen verzamelen zich om het te bewonderen, vol ontzag voor zijn tijdloze schoonheid, zijn onschatbare waarde en de zorg die het vereist. Zoals we grote kunstwerken voor de toekomst koesteren, moeten we ook deze levensreddende geneesmiddelen beschermen. Wetenschappers, als ware kunstenaars, zijn de scheppers van deze schatten, en het is onze verantwoordelijkheid hun werk te bewaren zodat hun waarde generaties lang behouden blijft.”
Gebruik antimicrobiële middelen alleen op medisch advies
“Ik liet mij inspireren door modernistische muurschilderingen en mozaïeken uit Oost-Europa die openbare gebouwen zoals ziekenhuizen, scholen en andere instellingen sieren. De open handen en vallende pillen verwijzen naar het overmatig gebruik van antibiotica. De twee figuren tonen een arts die een voorschrift schrijft en een patiënt, vergezeld van het AMR-symbool, als herinnering dat antimicrobiële middelen alleen mogen worden gebruikt op aanbeveling van een arts.”
Te vroeg stoppen met een kuur geeft schadelijke microben een tweede kans
“Geneesmiddelen moeten precies worden ingenomen zoals voorgeschreven, op het juiste moment en gedurende de volledige duur van de behandeling. Consequentie en het volgen van de instructies zijn essentieel om zowel de persoonlijke gezondheid als de doeltreffendheid van antimicrobiële middelen te beschermen.
De illustratie brengt deze boodschap over door een persoon te tonen die in zes opeenvolgende stappen een pil inneemt. Zoals bij een stapsgewijze handleiding benadrukt deze reeks het belang van zorgvuldige naleving van het medicatieschema.”
Antibiotica werken niet tegen virale infecties zoals griep
“Het is belangrijk te begrijpen dat antibiotica geen effect hebben op virussen, maar alleen op bacteriën. Daarom moeten ze verantwoord en alleen wanneer nodig worden gebruikt.
Ik had een tafereel in een restaurant in gedachten: ik stelde me voor dat virussen en antibiotica samen aan tafel zaten. Wie denkt dat men virussen met antibiotica kan ‘voeden’ om ze te bestrijden, vergist zich — virussen weten niet eens wat ze ermee moeten doen.”
Gezonde boerderijdieren hebben geen antimicrobiële middelen nodig
“Ik tekende een schaap dat het beste leven leidt — zoals alle dieren zouden moeten doen. Een politicus, een betoger, een landbouwer en een ‘gewone burger’ symboliseren dat we allemaal kunnen bijdragen. Door goed consumptiegedrag, politieke actie en verantwoorde landbouwpraktijken kunnen we samenwerken om ervoor te zorgen dat onze landbouwhuisdieren gezond en gelukkig zijn en geen antibiotica nodig hebben. Goed voor de dieren, en goed voor ons — want dat betekent dat antibiotica beter zullen werken wanneer we ze echt nodig hebben.”
Goede verzorging voorkomt het gebruik van antibiotica bij huisdieren
A little bit of love and care goes a long way for our pets. Everyday habits, such as brushing, clean spaces, good nutrition, and keeping up with check-ups and vaccinations – help keep our pets healthy, happy and avoids the need for antibiotics.
Dierenartsen helpen ieders gezondheid te beschermen
“Ik vond het grappig om na te denken over hoe het concept ‘bacteriën’ volledig onbegrijpelijk en vreemd is voor dieren. En toen ik er verder over nadacht, besefte ik dat het voor mij eigenlijk ook moeilijk te vatten is. Ik weet dat ze bestaan — maar alleen omdat slimmere mensen dan ik het mij hebben uitgelegd. Dus heb ik mezelf in de plaats van de dieren gezet en deze tekening gemaakt.”
Schone handen redden levens
Waar we ons ook bevinden — thuis, in de zorg, op boerderijen, op school of in keukens —, goede handhygiëne is een eenvoudige maar krachtige manier om mensen, dieren en onze gedeelde gezondheid te beschermen.
“Wij zijn de 300 miljoen bacteriën die op je handen leven — en wij zijn verantwoordelijk voor veel van de ziektes die je later probeert te genezen met medicijnen.
En ik ben Luca, ik ben zes jaar oud, en ik ga mijn handen heel goed wassen. Tot ziens, allemaal.”
“Het belang van handhygiëne is zo alledaags dat het bijna ongelooflijk lijkt hoeveel dit eenvoudige gebaar kan bijdragen aan het oplossen van een groot probleem. Ik vond het een goed idee om een van mijn kinderen te laten spreken tot de 300 miljoen micro-organismen die op onze vuile handen leven. Hij vertegenwoordigt de hele Europese bevolking — en dat doet hij op schitterende wijze.”
Veilige voedselgewoonten, minder infecties
Deze maatregelen verminderen de nood aan antimicrobiële middelen en beperken het risico op het ontstaan van resistente microben.
“Eenvoudige kookgewoonten kunnen helpen om superbacteriën te vermijden. In mijn illustratie heb ik alle handelingen samengebracht om ons eraan te herinneren wat we moeten wassen vóór het koken: handen, keukengerei, werkvlakken en groenten. Een klein schoonmaakteam zorgt voor elk onderdeel om bij te dragen aan een betere gezondheid.”
Vaccinaties voorkomen infecties en remmen de verspreiding van superbacteriën
“Vaccins werken als een licht in de duisternis. Wanneer minder mensen of dieren ziek worden, is er minder nood aan antibiotica of andere geneesmiddelen. Dat betekent ook minder kansen voor resistente microben om de gezondheid van iedereen in gevaar te brengen.”
Afstand houden als je ziek bent maakt een verschil
Deze voorzorgsmaatregelen gelden ook voor de dieren met wie we leven of werken, aangezien sommige resistente microben in beide richtingen kunnen worden overgedragen tussen mens en dier.
“Denk na over de keuzes die je hebt wanneer je je ziek voelt:
Een masker dragen, thuisblijven, handen wassen… Zo voorkom je dat de ziekte zich verspreidt en is er minder behoefte aan antibiotica.
Aan de andere kant kunnen handen schudden en nauw contact bacteriën verspreiden en leiden tot meer antibioticagebruik. Daardoor stijgt het risico dat resistente bacteriën zich ontwikkelen en verspreiden. Het verschil tussen beide keuzes is als dag en nacht.”
Deel geen antimicrobiële middelen
“Deze illustratie toont hoe een behandeling altijd wordt afgestemd op het individu. De twee portretten vloeien in elkaar over, maar hun omgevingen verschillen sterk: het ene toont dorre takken, die verkeerd gebruik en de daaruit voortvloeiende schade symboliseren; het andere toont bloeiende bloemen, die de juiste behandeling en de rust en genezing die ze brengt uitdrukken. Het contrast benadrukt dat wat voor de één werkt, niet noodzakelijk geschikt is voor een ander. Geneeskunde is iets persoonlijks en mag nooit worden gedeeld.”
Gooi restjes op de juiste manier weg
“‘Spoel de antimicrobiële middelen gewoon door het toilet, EVA!’ — ‘Verspil geen tijd met naar de apotheek gaan, gooi ze gewoon in de vuilnisbak, EVA!’ — ‘Die superbacterie is jouw schuld, John!’
Dit is een klassieke satirische tekening. In plaats van te waarschuwen voor wat men niet moet doen, wilde ik laten zien wat er gebeurt als men het toch doet — weergegeven als een alledaags gesprek in één enkele zin samengevat.”
Verantwoord gebruik van antimicrobiële middelen in de landbouw is belangrijk
“Deze afbeelding toont het contrast tussen enerzijds de monocultuur van grootschalige industriële landbouw, waar pesticiden vaak worden gebruikt, en anderzijds de schoonheid van kleinschalige landbouw, waar een veelheid aan soorten naast elkaar mag bestaan.”
Vertrouwen in de wetenschap is essentieel om resistentie tegen te gaan
Het ondersteunen van onderzoek, innovatie en samenwerking tussen de domeinen van menselijke, dierlijke en milieugezondheid is essentieel om antimicrobiële resistentie terug te dringen.
“Mijn illustratie toont het volledige ecosysteem waar we zorg voor moeten dragen — van het stedelijke tot het landelijke leven, de noodzaak om de natuur te beschermen en te herstellen, verantwoorde visserij, het belang van de dierenarts… en het wetenschappelijk onderzoek en de ontdekkingen die worden gedaan om ons allemaal te beschermen.”